Als jij wel eens bang bent in open water, dan ben je zeker niet de enige. Er zijn genoeg mensen die het open water vermijden omdat ze die waterplanten zo vies vinden, omdat ze geen vissen willen tegenkomen of omdat ze flashbacks naar Jaws krijgen. En dan kan je jezelf wel voorhouden dat er echt geen gemuteerde haaien in de Nederlandse wateren te vinden zijn, maar dat lost de angst vaak niet op.
Vaak zie ik twee verschillende reacties op angst in open water. Een gedeelte van de mensen gaat vermijden. Ze vinden open water eng, dus zwemmen er niet in. Bij deze mensen wordt de angst vaak in stand gehouden doordat ze de confrontatie met hun angst nooit opzoeken, dus ook nooit de bevestiging krijgen dat het niet klopt.
Aan de andere kant zijn er de mensen die het open water wel trotseren, maar tijdens het zwemmen alleen maar kunnen denken aan al die enge dingen onder water. Daar willen ze niet aan denken, maar het gebeurt toch. Op dat moment krijg je een ‘Denk niet aan een roze olifant’ effect. Doordat ze denken aan het feit dat ze er niet aan willen denken, denken ze er toch aan. En zo blijf je constant denken aan je angst. Knap vermoeiend.
Nu zijn de angsten die de meeste mensen hebben in open water vaak niet onrealistisch. Je kan inderdaad een vis of een waterplant tegenkomen. Wat ze verwachten dat er zal gebeuren als ze deze ook echt tegenkomen, dat is vaak wel onrealistisch. Stel dat je een vis tegen je been voelt, wat gebeurt er dan? Gebeurt er eigenlijk wel iets? En als je door waterplanten zwemt, wat gebeurt er dan? Het antwoord is in bijna alle gevallen: niets. Maar door de angst blijft je hoofd toch de ene na de andere onwaarschijnlijkheid verzinnen.
Tip 1: Verleg je focus
Net vertelde ik al dat mensen met angst in open water vaak alleen maar aan die angst kunnen denken. Je denkt dus constant ‘Als ik maar geen vis tegenkom’ of ‘Als ik maar niet verstrikt raak in een waterplant’. Als je dit in je hoofd keer op keer herhaalt tegen jezelf, dan is het niet zo gek dat je hier onrustig of angstig van wordt. De manier om niet aan de eerdergenoemde roze olifant te denken, is om te denken aan een groene aap. Oftewel, door te denken aan iets totaal anders. Tijdens het open water zwemmen wil je dus ook denken aan iets anders dan je angst. En aangezien in het zwemmen de techniek zo belangrijk is, is dit een ideaal punt om je op te focussen. Als jij regelmatig angst hebt in open water, bedenk dan voordat je het water in gaat een techniekpunt om op te focussen, zoals het lang maken van je slag. Tijdens het zwemmen ga je constant denken aan dit techniekpunt. Doordat je aandacht nu bij je techniek ligt, heb je minder ruimte om door te blijven malen over je angst. De eerste keer kan het nog moeilijk zijn je gedachten te sturen, maar door jezelf te blijven trainen in het verleggen van je focus zal het steeds makkelijker worden. Uiteindelijk ben je veel minder met je angst bezig, en werk je tegelijkertijd aan je techniek.
Tip 2: Ga in kleine stapjes de confrontatie met je angst aan
Als je al een beetje angstig bent is de stap om in één keer een lang stuk in open water te zwemmen heel groot. Maar wie zegt dat dit in één keer moet? Je mag jezelf best even de tijd geven om te wennen. Dit kun je doen door met kleine stapjes rustig te wennen aan wat je ziet en voelt in het water. Vanwege de veiligheid kan je in open water beter nooit alleen zwemmen, dus neem een buddy mee die je kan helpen. Start rustig langs de kant, en ga steeds een stukje verder het water in. Voel met je voeten en je handen aan de bodem: wat voel je allemaal? Doe je bril op en kijk eens onder water: wat zie je allemaal? Ga rustig steeds een stukje verder. Als je merkt dat er angst opkomt, stop dan op het punt waar je bent, en geef jezelf de tijd om weer rustig te worden. Rustig in- en uitademen kan hierbij helpen. Als je angst weer afneemt ga je weer een stukje verder. Pas als je je helemaal prettig voelt in het water ga je een stukje zwemmen, en blijf je in het begin dicht bij de kant. Daarna kun je gaan uitbouwen, en steeds wat langer gaan zwemmen en verder van de kant weg gaan. Het kan best zijn dat je een paar keer nodig hebt voordat je je prettig voelt, dat is heel normaal. Wanneer je uiteindelijk een stukje gaat zwemmen, neem dan tip 1 mee en focus je op een techniekpunt.
Met deze tips kan je zelf aan de slag om je angst in open water te verminderen. Zoals eerder genoemd is het verstandig om vanwege de veiligheid altijd samen met iemand te zwemmen, en de gedachte dat er in open water altijd iemand met je mee zwemt kan erg geruststellend zijn. Als je je wel eens zorgen maakt over vieze dingen in het water; de waterkwaliteit van al het open water in Nederland wordt bijgehouden op www.zwemwater.nl. Check je zwemlocatie dus op deze site voor je gaat, en geef jezelf op die manier vertrouwen dat het water in orde is. Mocht je de stap om zelf in open water te gaan zwemmen nog steeds te groot vinden, dan kan je altijd contact opnemen met Daniëlle Vermeulen van Animo Sportpsychologie via danielle@animo-psychologie.nl om een keer individueel langs te komen. Ook bij vragen kan je altijd een mailtje sturen